Każdy człowiek powinien wiedzieć, że po ukończeniu 18. roku życia zyskuje pełną zdolność do czynności prawnych, o ile ta nie zostanie ograniczona wyrokiem sądu. Ubezwłasnowolnienie osoby odbywa się wyłącznie na drodze sądowej i może mieć miejsce tylko w określonych sytuacjach. Wyróżniamy wiele powodów, które mogą spowodować, że sprawa o ubezwłasnowolnienie zakończy się wydaniem wyroku sądu o ograniczeniu wolności danej osoby, czyli możliwości decydowania samej o sobie. Oto kilka warunków, które sprawiają, że ubezwłasnowolnienie osoby jest w ogóle możliwe:
- ukończone 18 lat,
- występowanie choroby psychicznej, niedorozwój umysłowy lub inne zaburzenia, które mogą rzutować na zdolność do podejmowania samodzielnych decyzji, np. pijaństwo lub narkomania.
Aby zrealizować ubezwłasnowolnienie osoby chorej lub nieposiadającej świadomości wykonywanych czynów, konieczne jest przeprowadzenie badań psychiatrycznych. Dopiero na podstawie oceny stanu zdrowia konkretnej osoby, można rozpocząć postępowanie sądowe. Sprawa o ubezwłasnowolnienie wymaga przede wszystkim postępowania dowodowego, które wykaże, że konkretna osoba rzeczywiście ma problem z podejmowaniem własnych decyzji.
Wszelkie wnioski o ubezwłasnowolnienie osoby takiej, jak np. rodzic lub dziadkowie są rozpatrywane przez Sądy Okręgowe. Warto też dodać, że osoby, które mogą stać się wnioskodawcami o ubezwłasnowolnienie, są jasno określone ustawowo – mogą to być krewni w linii prostej, przedstawiciele ustawowi lub prokurator.
